15 grudnia 2015 r. w Sali Sesyjnej Rady Miasta Wrocławia odbyła się uroczystość wręczenia odznaczeń państwowych Krzyż Wolności i Solidarności działaczom opozycji z lat 1956–1989. 
Uroczystość miała także wątek nowosolski, bo wśród uhonorowanych znalazła się Maria Kaczmarska-Perlak, znana działaczka wrocławskich struktur „S” z czasów walki opozycyjnej z komunizmem, dziś zamieszkała z mężem Andrzejem, także opozycjonistą, w Bytomiu Odrzańskim. Od 1994 roku pani Maria pracowała w miejscowym Zespole Szkół jako nauczycielka. Z bytomską małą ojczyzną związała się także w pracy samorządowej, w kadencji 1998-2002 była radną Bytomia Odrzańskiego. 

Nadmieńmy, że Krzyż jest nadawany przez Prezydenta RP, na wniosek Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, działaczom opozycji wobec dyktatury komunistycznej, za działalność na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowanie praw człowieka w czasach PRL. Do tej pory Krzyż otrzymało ponad siedmiuset działaczy z całego kraju. 
Podczas grudniowej uroczystości we Wrocławiu w imieniu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy odznaczenia wręczył zastępca prezesa Instytutu Pamięci Narodowej dr Paweł Ukielski.
Przypominając życiorys M. Perlak należy nadmienić, że z działalnością opozycyjną jest ona związana od lat 70. i są to jednak głównie związki z Dolnym Śląskiem. Od tamtego okresu M. Perlak była uczestniczką niezależnych wykładów i spotkań organizowanych przez wrocławskie Duszpasterstwo Akademickie; kolporterką niezależnych wydawnictw, m.in. „Biuletynu Dolnośląskiego”, „Bratniaka”, „Biuletynu Informacyjnego” - pism związanych z Komitetem Obrony Robotników.  
Od września 1980 w strukturach „S”, przewodnicząca Komitetu Założycielskiego w Branżowym Ośrodku Informatyki i Organizacji Pracy Przemysłu Cukrowniczego we Wrocławiu (późn. Przedsiębiorstwo Usług Informatycznych Przemysłu Cukrowniczego). W listopadzie 1980 współorganizatorka strajku okupacyjnego cukrowników w Pruszczu Gdańskim. Była organizatorką pomocy dla osób represjonowanych i ich rodzin. Wiosną 1982 współorganizatorka (z Bogusławem Kaczmarskim) spotkania Ogólnopolskiego Komitetu Oporu we Wrocławiu. 
W latach 1982-1987 M. Perlak jako działaczka „S” w PAN we Wrocławiu (we współpracy z B. Kaczmarskim) prowadziła przegląd materiałów z prasy podziemnej, nasłuch Radia Wolna Europa, zbierała informacje, organizowała lokale na działalność opozycji. W latach 1982-1989 współpracowniczka Solidarności Walczącej, uczestniczka manifestacji we Wrocławiu. 
Od lutgo 1989 członek Komitetu Zakładowego „S” w PUIPC; w 1989 specjalista ds. związkowych w RKW „S” Dolny Śląsk. W IV 1989 organizatorka parafialnych punktów informacyjnych, działających następnie jako Sekcja Informacji KO „S”, współtwórczyni i projektantka (z B. Kaczmarskim) większości druków wyborczych KO „S” woj. wrocławskiego. W V 1989 inicjatorka, współorganizatorka II KZD „S” PPC we Wrocławiu (źródło: Encyklopedia Solidarności). 
M. Perlak od 2001 jest członkinią Prawa i Sprawiedliwości. W przeszłości pełniła funkcje komisaryczne w dwóch gminach naszego powiatu. W 2007 była wyznaczona przez premiera do pełnienia tymczasowej funkcji burmistrza Bytomia Odrzańskiego, później Kożuchowa. 
Wspólnie z mężem Andrzejem są autorami książki „Nowosolska Solidarność”, która w 2013 roku została wydana przez Instytutu Pamięci Narodowej we współpracy z powiatem nowosolskim. 
Mariusz Pojnar

Tygodnik Krąg